TINH DẦU CÀ CUỐNG LÀ GÌ ? LÀM THẾ NÀO LẤY ĐƯỢC NÓ ĐÚNG CÁCH ?

Trong số này :

• Tinh dầu cà cuống .
• Tinh dầu cà cuống thường được sử dụng trong món ăn nào ?

Cà cuống đi vào ẩm thực từ bao giờ thì không ai biết rõ, nhưng khi đã nhắc đến những món ăn truyền thống được ưa chuộng như: Bánh cuốn, bún thang ,chả cá, bún chả, bún nem,  thì có lẽ ít bạn trẻ ngày nay biết được rằng bí quyết để làm cho món ăn này thực sự ngon và đạt tới đỉnh cao của ẩm thực đó chính là cho thêm một vài miếng cà cuống tự nhiên cắt nhỏ vào thì lập tức hương vị của món ăn đó dậy mùi thơm đến độ tuyệt vời, khó quên và rất đặc trưng cho món ăn đó.

Nói như vậy nhưng chắc ít ai biết được rằng, bí quyết tạo nên hương vị độc đáo đó của con Cà cuống là từ hai túi bọng tinh dầu bên trong của nó.

Thế nhưng không phải con nào cũng có, mà tạo hóa chỉ dành cho loài Cà cuống đực.

Xưa kia, Cà cuống thường sống nhiều trong các ao hồ, ruộng lúa.. Nên vì thế cà cuống thường có khá nhiều ở Việt Nam. Nhưng ngày nay, do quá trình công nghiệp hóa diện tích ao hồ và đồng ruộng ngày càng giảm dần, cà cuống cũng trở nên ít hơn.

Thực tế thì ngoài tự nhiên hiện nay cũng rất khó nhìn thấy chúng nữa, cho nên càng làm cho những món đặc sản truyền thống xưa kia cứ vậy mà thưa dần.

• Tinh dầu cà cuống .

Cà cuống còn có tên gọi khác là Cà đuống, long sắt,…, tên khoa học là Lethocerus indicus.

Loài cà cuống này thường sinh sống ở các đầm lầy, sông suối, ao hồ,…ở các quốc gia như Ấn Độ, Nga, Việt Nam,…

Hiện nay ở nước ta, cà cuống đều có mặt trên những khu vực có nhiều sông ngòi từ Bắc vào Nam, đặc biệt là ở Đồng bằng Sông Cửu Long nhưng do điều kiện môi trường ngày càng ô nhiễm nên cà cuống ngày càng ít dần.

Từ lúc nở cho tới khi trưởng thành, Cà cuống phải trải qua 5 giai đoạn lột xác tất cả. Và sau mỗi lần lột xác, cơ thể của chúng thường to lên gấp đôi so với trước.

Khi mới nở, mình chúng thường có màu xanh da trời nhạt, rồi chuyển dần sang màu sẫm đen chỉ sau vài giờ lột.

Trong bài này, tôi sẽ không nói nhiều về con Cà cuống, các bạn có thể đọc lại các bài trước về con cà cuống nhé.

Tinh dầu cà cuống thực sự là báu vật của thiên nhiên ban tặng cho chúng ta!

Tinh dầu cà cuống nhẹ hơn nước, cho thoảng ra một mùi đặc biệt giông giống như mùi quế. Vì chúng ta sử dụng quá mức thuốc trừ sâu nên cà cuống trong thiên nhiên bị hủy diệt nghiêm trọng và rất khó còn tìm mua được tinh dầu cà cuống thiên nhiên.

Thành phần chính của dầu cà cuống là phân tử (E)-2-hexenol acetat. , V. Devakul và H. Maarse người Hà Lan khám phá ra dầu cà cuống chứa đựng cả một chục chất khác nhau. Ngoài hexenol acetat, họ xác định được một thành phần khác, tương đối ít hơn, là 2-hexenol butyrat cũng ở dạng E. Ngoài ra, còn có một số acid amin.

Trên thực nghiệm, dùng với liều nhỏ thì Tinh dầu cà cuống có tác dụng kích thích thần kinh và hưng phấn bộ phận sinh dục, nhưng dùng với liều cao thì có thể gây ngộ độc.

Người Thái Lan đã điều chế chất hexenol acetat nhân tạo và khai thác trên thương trường, tuy cũng khá giống nhưng không có được những hương vị và  công dụng đặc biệt như Tinh dầu cà cuống.

Tinh dầu cà cuống thơm ngon vì nó có hương vị của một hỗn hợp nhiều chất mà ngoài hexenol acetat và hexenol butyrat, ta chưa xác định được cấu tạo các thành phần khác, tuy số lượng không nhiều nhưng góp phấn tích cực vào hương vị đặc biệt này. (Theo tài liệu của Gs Ts Nguyễn Lân Dũng).

          Tinh dầu cà cuống là một chất lỏng trong như nước lọc, để ngoài không khí cực kỳ dễ bay hơi do đó tinh dầu tự nhiên không thể giữ được lâu trong bất kỳ một loại dụng cụ chứa nào (Kể cả chai thủy tinh nút nhám ở trong  phòng thí nghiệm !), vì vậy  hoặc phải để nguyên trong vỏ bọng tự nhiên của nó và bảo quản lạnh sâu trước khi sử dụng, hoặc phải được tinh chế theo kỹ thuật tinh vi mà hiện nay rất ít nước trên thế giới có được.

Tùy theo con to, nhỏ mà tinh dầu có nhiều hay ít. Trung bình một con cho 0,02ml, 1.000 con đực mới thu được chừng 20ml.

Giai đoạn tốt nhất trong suốt quãng đời của con đực để thu hồi tinh dầu là lúc bắt đầu thời kỳ sinh sản.

Khoảng 85 – 90 ngày au khi nở. Lúc này là lúc loài Cà cuống đang sung mãn nhất, và bắt đầu đẻ trứng.

Chúng ta có thể lấy trước hoặc sau khi chúng đẻ lượt trứng đầu tiên là tốt nhất.

Mỗi con cái, một năm có thể đẻ tới 4-5 lần, và mỗi lần cho 1 ổ trứng chừng 100 – 250 trứng tùy con to nhỏ và điều kiện sinh sống.

Đã có nhiều tài liệu hướng dẫn cách lấy tinh dầu cà cuống. Nhưng tôi thường lấy theo cách riêng của mình.

Vì để lấy được nguyên vẹn hai bọng tinh dầu của Cà cuống đực ra, mà không bị vỡ, không phải dễ đâu các bạn nhé.

Đầu tiên, để đảm bảo việc thu hồi Tinh dầu cà cuống được SẠCH SẼ – HỢP VỆ SINH , đảm bảo đúng yêu cầu về AN TOÀN VỆ SINH THỰC PHẨM, chúng ta cần phải chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về môi trường thực hiện công tác thu hồi tinh dầu hợp chuẩn VỆ SINH ATTP ( Do cơ quan chức năng cấp phép), và phải chuẩn bị đủ các dụng cụ đạt tiêu chuẩn y tế tối thiểu .

Với mục tiêu là làm sao công tác thu hồi tinh dầu cà cuống NHANH – SẠCH – KHÔNG THẤT THOÁT !

Dưới đây là một vài hình ảnh các bạn tham khảo nhé.

Cà cuống đực sau khi bắt từ bể vào, chúng rất khỏe và hung dữ. Sẵn sàng chích vào tay bạn ngay nếu bạn cầm không để ý cái vòi của nó. Để tránh bị chích, khi cầm, dùng hai ngón tay kẹp ngang phần đầu và giữ 2 cái càng không cho quặp lại tay mình.

Bỏ chúng vào trong ngăn đông khoảng 30 phút, là chúng đơ ra, lúc đó mới lôi ra rửa sạch dưới nước. Đôi khi vớ phải vài con khỏe, vẫn còn sống nhé.

Rửa sạch sẽ, cắt bỏ hai cánh, bỏ đầu và hai càng , sau đó dùng kéo nhỏ cắt hai bên diềm bụng để mổ lật bụng ra cho dễ.

Thông thường, không phải cứ 100% số con đực là đều sẽ có tinh dầu hết cả đâu các bạn ạ. Cũng giống như con người ta, có người khỏe người yếu, và túi mật của người cũng có người ít người nhiều. Thế nên thông thường cũng chỉ có khoảng 70% các con đực mới thu hồi được nguyên 2 bọng tinh dầu to khỏe ( Nếu đúng tuổi như đã nói ở trên).

Số còn lại là không có bọng tinh dầu, và coi như bỏ đi các bạn ạ.

Thường nếu không nhìn được hết toàn bộ chiều dài của hai bọng tinh dầu, ta hay chọc vào và làm  thủng bọng tinh dầu mất. và như thế, tinh dầu vỡ ra lan tỏa và thấm hết vào phần bụng và ruột của nó. Và ta coi như là bị mất luôn hai bọng tinh dầu.

Lúc mổ và banh được bụng của nó ra rồi, nhẹ nhàng dùng panh lột bỏ toàn bộ ruột và bọng nước đái của nó ra, tinh mắt sẽ nhìn được nguyên 2 bọng tinh dầu trong vắt, nằm sát lưng của nó.

 

Màu của hai bọng tinh dầu rất đặc trưng, trong vắt và nhìn rất phản chiếu dưới ánh “đèn mổ” ! Hoàn toàn nổi bật với tất cả các cơ quan nội tạng còn lại của bụng cà cuống đực nhé.

Dùng kéo cắt bỏ tất cả các phần xung quanh và nhẹ nhàng khéo léo tách  từ gốc hai bọng tinh dầu ra khỏi lưng của nó. Làm sao hai bọng còn nguyên vẹn là đạt yêu cầu. !!

Lần đầu thao tác, vỡ bọng là chuyện bình thường các bạn nhé ! Khi bọng tinh dầu vỡ , mùi thơm của tinh dầu bay hơi ra thơm ngát, và lan tỏa ra khắp con cà cuống, ra cả tay, rồi ra cả dụng cụ mổ như kéo, dao, panh,… mùi hương rất mạnh.

Tinh dầu cà cuống tươi, sau khi ngắt được nguyên vẹn ra khỏi con cà cuống, phải thả ngay vào trong lọ thủy tinh đã được chuẩn bị sạch sẽ sẵn từ trước. và điều quan trọng nhất là phải để sẵn “ dung môi” bảo quản bên trong lọ.

Ở đây “ dung môi” bảo quản hai bọng tinh dầu tươi hoặc là nước mắm, hoặc là cồn y tế !

Chắc các bạn sẽ ngạc nhiên lắm khi nghe tới hai thứ dung môi này nhỉ !

Đầu tiên các bạn cần biết là bọng tinh dầu tươi, rất bắt dính với những vật khô sau khi lấy ra khỏi cơ thể cà cuống . Nó cũng rất dễ vỡ bọng nếu cố tình dứt ra khỏi vật đang bị dính, vì vậy cách tốt nhất là cho ngay vào trong dung môi bảo quản.

Thứ hai là mục đích sản phẩm tinh dầu cà cuống dùng vào lĩnh vực nào, thì ta sẽ dùng chất tương ứng làm “ dung môi” bảo quản luôn, cho tiện với mục đích sử dụng của nó.

Thế cho nên nước mắm và cồn y tế làm dung môi bảo quản là tuyệt vời nhất.

Có thể bảo quản trong đó 3 tháng cũng không bị hỏng. Miễn là đậy nắp thật kín, và bảo quản trong nhiệt độ mát, hoặc trong tủ lạnh là tốt nhất.

Các bạn có thể xem, sau khi thu hồi tinh dầu cà cuống, sản phẩm được đóng gói như thế này.

• Tinh dầu cà cuống thường được sử dụng trong món ăn nào ?

Từ xa xưa, con cà cuống đã được dân gian sử dụng vào rất nhiều món ăn truyền thống. Các bạn có thể xem tại đây, nghe các vị lương y có chuyên môn nói về công dụng của con Cà cuống nhé.

Dưới đây là một vài món ăn truyền thống mà trong ẩm thực dân gian Việt nam chúng ta được coi là Đặc sản dân tộc :

Bánh cuốn nước mắm cà cuống

Bánh cuốn cà cuống

Đây là một món ăn được nhiều người yêu thích với những chiếc bánh trắng ngà, nóng hổi, mỏng nhưng dẻo dẻo hòa quyện với hương thơm nức mũi của cà cuống ăn kèm cùng với một ít nước mắm và rau thơm thật tuyệt để bổ sung nhiều năng lượng cho cơ thể.

Cà cuống chiên giòn

Món ăn này là một đặc sản của cà cuống ấn tượng với nhiều người bởi hương vị thơm ngon và hấp dẫn với cà cuống được chiên lên giòn rụm, ăn vị béo ngậy cùng với nước chấm đậm đà. Cà cuống chiên giòn không những ăn ngon miệng mà còn bồi bổ cho sức khỏe.

 

Nước mắm cà cuống

 

Đây là một món nước mắm hảo hạng, thơm ngon đến khó cưỡng với hương vị có đôi chút hăng, cay cay hòa lẫn với vị mặn đậm đà chấm với món rau hay thịt đều ngon miệng.

Hiện nay, TNGFARM cho ra sản phẩm Nước mắm Cà cuống với thương hiệu  HƯƠNG VIỆT XƯA

Sản phẩm đã được cấp GCN ATTP. Tôi sẽ dành riêng một bài viết về cách chế biến sản phẩm nước mắm này với các bạn trong những phần sau nhé. Nếu các bạn quan tâm, các bạn hay xem thêm sản phẩm HƯƠNG VIỆT XƯA tại đây.

  

Bún thang cà cuống

Đây là món ăn đặc sản của chốn Hà Thành. Với những sợi bún mềm dài cùng với thịt gà xé nhỏ, trứng, giò thái chỉ,…ăn cùng với nước mắm pha một chút tinh dầu cà cuống tạo nên hương vị đặc trưng của món này. Ăn bún thang cà cuống mang lại cho chúng ta những chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.

 

TRỨNG VÀ THỊT CÀ CUỐNG:

Món trứng cà cuống thơm phức, thoáng có mùi quế, mà lại không nồng gắt như quế, không cay sực như hạt tiêu. Bầu trứng cà cuống bé tí tẹo, chỉ chừng như hạt thóc nếp, màu vàng chanh sáng, trong văn vắt. Trứng cà cuống không mềm như các loại trứng tôm, cũng không khô như trứng cá, mà nó chắc chắn, dai dai, thoạt đầu tưởng như miếng kẹo cao su.

Thịt và trứng cà cuống chứa protein với hàm lượng khá cao, lipid và các vitamin. Dược liệu có vị ngọt, cay, tính bình, không độc, có tác dụng bổ thận, tráng dương, lợi tiêu hóa.

Các bạn có thể nghe thêm vị Lương y nhận xét nhé.

Cà cuống ngâm rượu

 Cà cuống ngâm rượu

Cà cuống ngâm   rượu rất thích hợp với cánh mày râu với hương thơm của hương quế và đây cũng là một bài thuốc Đông y trong việc điều trị bệnh và có khả năng tăng cường sinh lực cho phái nam.

Bạn có thể tham khảo thêm công dụng tuyệt vời của đặc sản rượu bổ ngâm cà cuống tại đây nhé.

Trên thực tế, cà cuống còn được chế biến thành rất nhiều các món ăn tuyệt vời khác nữa, tùy thuộc vào khẩu vị vùng miền, và còn tùy thuộc cả vào phong tục tập quán của từng nước khác nhau nữa .

Tôi sẽ còn kể thêm cho các bạn nghe về nhiều đặc sản khác được làm từ Cà cuống trong các bài viết tới đây .

Và nếu như trong số các bạn đọc được bài này của tôi, mà biết thêm được những món  hay hay khác về con cà cuống, rất hoan nghênh bạn gửi bài cho tôi và các bạn khác cùng đọc ở dưới đây nhé !!!

Thân ái chào các bạn.

TNGFARM

Tony Nguyễn.